ദീർഘകാല പീഡകനായ മുൻ പ്രസിഡന്റ് ബഷാർ അസദിന്റെ പതനത്തിനുശേഷം പ്രിയപ്പെട്ടവരേ തേടി സിറിയയിലെ ആളുകൾ എത്തിയത് ഭീകരതയ്ക്ക് കുപ്രസിദ്ധമായ സെയ്ദ്നിയ ജയിൽ ആയിരുന്നു. ക്രൂരമായ നടപടികൾ മൂലം “അറവുശാല” എന്ന് പണ്ടേ അറിയപ്പെട്ടിരുന്ന ജയിലായിരുന്നു ഇത്.
കഴിഞ്ഞ രണ്ട് ദിവസമായി, ഡമാസ്കസിന് തൊട്ടുപുറത്തുള്ള രഹസ്യവും വിശാലവുമായ ജയിലിലേക്ക് വർഷങ്ങളോ പതിറ്റാണ്ടുകളോ മുമ്പ് അപ്രത്യക്ഷമായ പ്രിയപ്പെട്ടവരുടെ അടയാളങ്ങൾ എല്ലാവരും തിരയുകയാണ്. എന്നാൽ പ്രതീക്ഷയോടെ പ്രിയപ്പെട്ടവരെ തേടിയെത്തിയ പലർക്കും തിങ്കളാഴ്ച നിരാശയാണ് സമ്മാനിച്ചത്. ഇടനാഴികളിലെ കനത്ത ഇരുമ്പ് വാതിലുകൾ തുറന്ന ആളുകൾ അകത്ത് ശൂന്യമായ സെല്ലുകൾ കണ്ടെത്തി. സ്ലെഡ്ജ് ഹാമറുകൾ, ഷോവലുകൾ, ഡ്രില്ലുകൾ എന്നിവ ഉപയോഗിച്ച്, പുരുഷന്മാർ നിലകളിലും മതിലുകളിലും ദ്വാരങ്ങൾ തകർത്തു. എന്നാൽ അവർക്ക് ഒന്നും കണ്ടെത്താൻ കഴിഞ്ഞില്ല.
ദമാസ്കസ് വിമതർ പിടിച്ചെടുത്ത ഞായറാഴ്ച സൈദ്നയ സൈനിക ജയിലിൽ നിന്ന് കലാപകാരികൾ ഡസൻ കണക്കിന് ആളുകളെ മോചിപ്പിച്ചു. അതിനുശേഷം, ബാക്കിയുള്ള ആരെയും കണ്ടെത്തിയിട്ടില്ല. ബഷാർ അൽ അസദിന്റെ കാലത്ത് പുരുഷൻമാരും സ്ത്രീകളും കുട്ടികളുമായി ആയിരക്കണക്കിനു പേരെയാണ് സെയ്ദ്നിയ ജയിലലിൽ പീഡിപ്പിച്ചത്. ഭൂഗർഭ അറകളിൽ പട്ടിണിയും അവഗണയും ആയിരുന്നു ഈ തടവുകാരെ കാത്തിരുന്നത്. അസദിന്റെ സേന പിടിച്ചുകൊണ്ടുപോയവർക്ക് എന്തുപറ്റിയെന്നത് ഇപ്പോഴും അറിയില്ല. അതിൽ ചിലർക്കു മാത്രമാണു വിമതസേന എത്തിയപ്പോൾ രക്ഷപെടാൻ കഴിഞ്ഞത്.
ഇനിയും തുറക്കാൻ കഴിയാത്ത അനേകം തടവറകൾ ഈ ജയിലിൽ ഉണ്ടെന്നും അതിന്റെ പൂട്ടുകൾ സങ്കീർണ്ണമാണെന്നും ഉള്ള റിപ്പോർട്ടുകളും പുറത്തുവരുന്നുണ്ട്. 2017 ൽ ആംനസ്റ്റി ഇന്റർനാഷണൽ വെളിപ്പെടുത്തിയതനുസരിച്ച് “സമൂഹത്തിന്റെ എല്ലാ മേഖലകളിലും നിന്നുള്ള” 10,000-20,000 ആളുകൾ അവിടെ തടവിലുണ്ടായിരുന്നു എന്നാണ്. അവരെ “ഉന്മൂലനം” ചെയ്യാൻ ഫലപ്രദമായി ഈ തടവറ സജ്ജമാക്കിയതായിയും അതിൽ പറയുന്നു.
മോചിതരായ തടവുകാരുടെയും ജയിൽ ഉദ്യോഗസ്ഥരുടെയും സാക്ഷ്യം ഉദ്ധരിച്ച് ആംനസ്റ്റി റിപ്പോർട്ട് ചെയ്തത്, പതിവ് കൂട്ടക്കൊലകളിൽ ആയിരക്കണക്കിന് ആളുകൾ കൊല്ലപ്പെട്ടു എന്നാണ്. തടവുകാരെ നിരന്തരം പീഡിപ്പിക്കുകയും കഠിനമായി മർദ്ദിക്കുകയും ബലാത്സംഗം ചെയ്യുകയും ചെയ്തു. പരിക്കുകൾ, രോഗം അല്ലെങ്കിൽ പട്ടിണി എന്നിവയാൽ ഒറ്റരാത്രികൊണ്ട് മരിച്ച തടവുകാരുടെ മൃതദേഹങ്ങൾ ശേഖരിക്കാൻ കാവൽക്കാർ മിക്കവാറും എല്ലാ ദിവസവും സെല്ലുകൾ ചുറ്റിക്കറങ്ങി. ചില തടവുകാർ മാനസികാസ്വാസ്ഥ്യത്തിൽ അകപ്പെടുകയും പട്ടിണി കിടക്കുകയും ചെയ്തതായി മനുഷ്യാവകാശ സംഘടന പറഞ്ഞു.
“ഒരു വീടുമില്ല, ഒരു സഹോദരനെയോ കുട്ടിയെയോ ഭർത്താവിനെയോ നഷ്ടപ്പെടാത്ത ഒരു സ്ത്രീയും സിറിയയിൽ ഇല്ല”, 54 കാരിയായ ഖൈരിയ ഇസ്മായിൽ പറഞ്ഞു. അസദിനെതിരായ പ്രതിഷേധത്തിന്റെ ആദ്യ ദിവസങ്ങളിൽ അവരുടെ രണ്ട് ആൺമക്കളെ തടവിലാക്കി. സൈനികസേവനത്തിൽ നിന്ന് രക്ഷപ്പെടാൻ മകനെ സഹായിച്ചുവെന്ന് ആരോപിക്കപ്പെടുന്ന ഇസ്മായിൽ, ഡമാസ്കസിന് വടക്കുകിഴക്കൻ ഭാഗത്തുള്ള അദ്രാ ജയിലിൽ എട്ട് മാസം ചെലവഴിച്ചു. “അവർ എല്ലാവരെയും തടവിലാക്കി”- അദ്ദേഹം പറയുന്നു.
2011 മുതൽ 150,000 പേർ സിറിയയിൽ തടവിലാക്കപ്പെടുകയോ കാണാതാവുകയോ ചെയ്തതായും അവരിൽ പതിനായിരക്കണക്കിന് പേർ സയ്ദ്നായയിലൂടെ കടന്നുപോയതായും കരുതപ്പെടുന്നു. “കൂടുതൽ പേർ ഇവിടെ വരുമെന്ന് ആളുകൾ പ്രതീക്ഷിച്ചു. അവർ ചെറിയൊരു പ്രതീക്ഷയിൽ ഉറച്ചുനിൽക്കുകയാണ് “, യുദ്ധത്തിലുടനീളം വിമതരുടെ നിയന്ത്രണത്തിലുള്ള പ്രദേശങ്ങളിൽ പ്രവർത്തിച്ചിരുന്ന തിരച്ചിൽ, രക്ഷാപ്രവർത്തന ഗ്രൂപ്പായ വൈറ്റ് ഹെൽമെറ്റുകളുടെ വക്താവ് ഗയാത്ത് അബു അൽ-ദഹാബ് പറഞ്ഞു.
